Sonbahar kış aylarında günlerin kısalması, havaların soğuması ve en önemlisi içerisinde bulunduğumuz durumlar nedeniyle günümüzün büyük bir kısmını kapalı mekanlarda geçiriyoruz. Aslında bir nevi güneş göremiyoruz ve güneşle birlikte sağlımız için çok etkili olan D vitamini eksikliği yaşıyoruz.

D VİTAMİNİ BİR MADDE MİDİR YOKSA BİR HORMON MUDUR?

D vitamini son yıllarda ve korona salgısı sonrasında daha çok konuşulan bir madde olmuştur. Madde diyoruz çünkü D vitamini artık bir vitaminden ziyade bir hormon olarak kabul edilmektedir. Kanımızda dolaşan D vitamininin %90’ı güneşten gelmektedir. Güneşin ultraviyole ışınları sayesinde D vitamini sentezi cildimizde gerçekleşir. Kanımızdaki D vitamininin ancak %5 veya %10’u yediğimiz gıdalardan gelmektedir.

D VİTAMİNİNİN GÖREVLERİ

D vitamininin en önemli görevi kalsiyum ile birlikte kemik sağlığını düzenlemesidir. Ancak bunun dışında hücre zarlarının oluşmasında, kas sinir iletiminde, bağışıklık sistemimizde ve metabolizmamızın birçok biyokimyasal işlevinde görev almaktadır.

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ

Modern çağda insanlarda D vitamini düzeyleri olması gerekenin çok altında bunun sebebi iki yüz bin yıllık evrensel gelişimimizden ve fabrika ayarlarımızdan uzaklaşmış olmamızdır. İnsanlar uygarlaştıkça giyinmeye başladılar, açık ortamdan kapalı ortama geçiş yaptılar ve güneşle olan ilişkileri giderek azalmaya başladı. Son yılarda modern beslenmenin getirdiği birtakım negatif faktörlerde işin cabası.

İleri yaşlarda D vitamini eksikliği osteoporoza neden olur. 50 yaş üzeri menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda ve 60-65 yaşından sonra erkeklerde osteoporoz giderek daha sık görülmeye başlar. İleri yaşlarda osteoporoz en önemli tehlikesi basit düşmelerde halk arasında kalça kırığı olarak bilinen femur başı kırıkları ve vertebra kırıklarının olması ve bunun sonucunda ciddi ameliyatlar geçirmek zorunda kalınması, sakatlıklara ve hatta ölüme neden olmasıdır.

RAŞİTİZM NEDİR?

Çocukluk çağında D vitamini yetersizliği raşitizm denilen ve kemiklerin çarpılmasıyla seyreden çok ağır bir hastalığa neden olur. Doktorlar, doğumun ilk haftasından itibaren D vitamini kullanımını raşitizm hastalığını engellemek için önerirler.
Neyse ki artık modern çağda ve gelişmiş ülkelerde raşitizm hastalığı bir sorun olmaktan çıkmıştır.

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNİN NEDENLERİ

Ellili yaşlardan sonra insanlarda D vitamininin daha düşük olmasının en önemli nedeni bu yaşlarda insanların daha az güneşe çıkmalarıdır, onun ötesinde güneşe çıksalar dahi bir yaştan sonra cildin güneş ışınlarının etkisiyle D vitamini yapma kapasitesi azalmaktadır.

D VİTAMİNİ EKSİLİĞİNİN BAŞLICA NEDENLERİ

• Yetersiz güneşlenme
• Koruyucu güneş kremleri
• Esmer cilt
• Obezite
• Yaşlanma
• Sağlıksız beslenme
• Hamilelik
• Mide küçültme ameliyatları

Son yıllarda D vitamini eksikliği başta kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon, şeker hastalığı ve bazı kanserlerle ilişkilendirilmektedir. Yapılan bilimsel çalışmalar D vitamini eksikliği ile bu hastalıklar arasında doğrudan somut bir bulgu elde edememişken D vitamini düzeyi yüksek olan kişilerin daha sağlıklı oldukları ve daha uzun yaşadıkları bilinmektedir.

İDEAL KAN D VİTAMİNİ DÜZEYLERİ

İdeal kan D vitamini düzeyinin 20ng/ml de olması beklenmektedir. Bu kemik sağlığı için asgari düzey olarak kabul edilmektedir. Ancak son yıllarda bunun yeterli olmadığı ve 50ng/ml’ ye kadar daha sağlıklı olduğu düşünülmektedir. İhtiyacımız olan D vitaminini eskiden olduğu gibi güneşten temin edemediğimiz için aradaki farkı gıdalardan ve çoğu zaman Devit 3 damla gibi ilaçlarla takviye etmemiz gerekiyor. Bu ilaçlara örnek olarak Ocean Vtm D’yi örnek verebilir.
Amerikan Sağlık Kuruluşları Birliği 20-64 yaşları arasında günde 600 ünite, 65 yaşından sonra ise günde 800 ünite D vitamini alınmasını tavsiye etmektedir.

D VİTAMİNİ HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?

D vitamini doğal kaynaklardan temin etmek istediğimiz de maalesef çok kısıtlı oluyor. Peki D vitamini hangi sebzelerde ,meyvelerde ve besinlerde bulunur, D vitamini besinlerine örnek olarak; somon, uskumru, sardalya en önemli D vitamini kaynağıdırlar. Bunun dışında yumurta sarısı, ciğer ve bazı mantarlar da D vitamini olduğu bilinmektedir. D vitamini meyvelerde yok denecek kadar azdır.
Haftada bir iki gün balık tüketmek hem D vitamini hem de omega-3 bakımından çok önemlidir.
Mayıs-Eylül ayları arasında günde 30 dakika gövdenin %50’sinin güneşe maruz kalması vitamin temini açısından yeterlidir.
Cilt tarafında yapılan D vitamininin kanda kaldığı süre yaklaşık 15 gündür. Bunun dışında D vitamininin fazlası yağ dokusunda depolanmaktadır. Dolayısıyla mayıs-eylül ayları arasında depolarınızı doldurmaya bakın.

KURUYEMİŞLERDE D VİTAMİNİ VAR MI?

Son olarak da kuruyemişlerde D vitamini var mı diye baktığımız zaman yalnızca kaju ve çiğ fındığın içinde D vitamininin bulunduğu bilinmektedir.