Doğumuma az kaldı, bebeğim doğduğunda bizi neler bekliyor bilemiyoruz diye düşünenler için doğumdan sonra ki ilk hafta, yenidoğan bebek bakımı makalemizi hazırladık. Anne-baba adaylarının hastaneye gitmeden bebeklerini kucaklarına almadan önce okumasını tavsiye ediyoruz.

Sonuç olarak yaşayabileceğiniz durumları önceden analiz ederseniz veya önceden bir kere de olsa okursanız doğumun ilk günü ve doğumdan sonra ki haftalar sizin için kolaylaşabilir. Peki doğumdan sonra hafta hafta sizi neler bekliyor, hem anneyi hem babayı hem de güzeller güzeli bebeğini ilgilendirecek doğumdan sonra ki serimizin birinci makalesi ve birinci haftasıyla karşınızdayız. Keyifli okumalar.

Bir bebek genellikle anne karnındayken belli standartlara göre büyür. Yani 30 hafta doğan bebekler belli gramdadır 35 hafta doğan bebekler belli gramda, 40 hafta yani normal gebelik sürecini anne karnında geçirmiş bebekler belli kilolarda doğarlar. Bunu değiştiren belli faktörler var ama bu
genellikle anne babanın büyüklüğü ile alakalı olmuyor.

Bebekler doğduklarında genellikle vücut ağırlıkları 2800 gr. ile 4000 gr arasında olur, boyları 47-52 cm arasında olur, baş çevresi ise 33 ile 36 cm arasında seyreder. Bu değerler ortalama değerler olmakla beraber bu değerlerin altında ya da üstünde olan bebekler genellikle ekstra bakım veya ekstra takip gerektirebilir ama bu değerler arasında olmamanız bebeğinizin hasta olduğu anlamına gelmiyor. Bu yazılar neticesinde kafanıza sorular takılırsa aile hekiminize danışabilirsiniz. Bu konularda bilgili ve yetkin kişiler haricinde kimseye kulak vermemelisiniz.

Bebekler doğum ağırlıklarına göre SGA, LGA gibi değişik isimlerle isimlendirilen bazı kategorilere bırakılmıştır fakat annelerin böyle kategorileri bilmeleri ya da bilmemeleri tedaviyle ilgili ya da takiple
ilgili bir şeyi değiştirmeyeceği için kafanızı bu konularda karıştırmamanızı öneriyoruz.

Erkek bebekler genel olarak kız bebeklere göre biraz iri doğarlar bebeğinizin doğum sırasındaki doğum boyu doğum kilosu veya baş çevresine göre faktörler genellikle haftasına göre değişir. Bazı ekstra durumlar bebeğinizin daha iri yapılı ya da daha az kilolu doğmasına neden olabilir;

Annenin Gebelik Sırasında Geçirdiği Hastalıklar

Şeker, tansiyon gibi problemler annenin alkol sigara ya da uyuşturucu tarzında madde kullanımının olması bebeklerde daha düşük kilolu doğmasına neden oluyor. Ufak doğan bir bebek ufak olarak yaşamına devam edecek diye bir kural yok. İlk iki yılda bebekler beslendikleri kadar büyümekle beraber iki yıldan sonra anne baba boyu; bu bebeklerin
boyunun ne kadar uzayacağını, ne kadar kısa kalacağını ya da ne kadar kilolu olacağını kısmen belirler.

Bebekler ilk hafta içerisinde genellikle kilo verir sonra 1. Haftasının sonu ya da 10 güne kadar doğum kilolarına ulaşmak zorundadırlar. Bebekler doğduktan sonra yaklaşık %10 a kadar kilo kaybı yapabilir, bu durum gayet normaldir. 1.haftanın sonu ya da 10. Günden sonrası bebekler doğduğu kiloya tekrar gelirler. Bu duruma yenidoğanın fizyolojik kilo kaybı deniliyor. Yani ilk hafta kaybedilen kilolar sizi endişelendirmesin. Kaybedilen kilolar geri alınmadıysa doktorunuza görünebilirsiniz.

Doğumdan sonraki 2. Hafta bebeğinizde bir büyüme patlaması ve bebeğinizde iştah açılması yaşanacaktır. Ve hızlıca kilo almaya başlayacaktır.

DOĞUM SÜRECİ

Bebekler doğar, eğer bebek her açıdan normal ise bebek kurulanır. İlk önce hemşireler K vitaminini yapar, Hepatit-B birinci dozu uygulanır, topuk kanı alınır ve bilekliği takarak bebeğinizi kaydeder. Herhangi bir sorun yoksa bebek takip için annesinin yanına bırakılır. Eğer bebek her açıdan normalden farklı çıkmışsa bir uzmana verilir gözlem ve müdahale yapılır ve belli bir süre izlenir. Mesela bu duruma bebeklerde çok rastlanan sarılık bir örnektir, iyi bir gözlemle hemen durum normalleşebilir. Her durum sizi endişelendirip korkutmasın.

Doğumdan sonra bebeğiniz yanınız verilir. Eğer normal doğum yaptıysanız 24 saat, sezaryen doğum yaptıysanız 48 saat boyunca gözlem altında olmalısınız. Sağlık Bakanlığı bu konuyla ilgili rutin dışı herhangi bir uygulamayı kabul etmiyor. Yani normal doğan bebeklerin 24 saatten erken, sezaryen doğan bebeklerin 48 saatten erken hastaneden ayrılmaması lazım.

Peki bu süreler neden var? Çünkü yenidoğan bebeklerde ilk 24 saat içerisinde ortaya çıkabilen bazı ciddi bulgular var ve bu bulgular atlanırsa yeteri kadar gözlem yapılmadan ebe giderseniz evinizde bebeğiniz ani bir sorunla karşılaşabilir.

YENİDOĞAN BEBEKLERDE İLK HAFTA EV SÜRECİ

Doğumu gerçekleştirdiniz ve evinize döndünüz doğumdan direk sonra ilk topuk kanı hastanede alınır, topuk kanının ikincisi ise ilk hafta içerisinde mümkünse 5. Günü geçirmeyecek şekilde bebek 24 saat beslenir daha sonra aile hekiminize gittiğinizde 2. Topuk kanı aile hekimi tarafından alınır.

Topuk Kanı ne işe yarıyor, neden alınıyor?

Topuk kanı Türkiye’de çok sık görülen bazı metabolik hastalıkların taraması bazı sıkıntıların çocukta kalıcı hastalık oluşturmadan saptanması için oluşturulan bir düzenektir.

Bebeğinizi aile hekimine giderek belli aralıklarla kontrol ettirmeniz lazım.
Sağlık bakanlığı 2019 Nisan ayının sonunda bir genelge yayınladı ve D vitamini eksikliğine bağlı olarak gelişen ‘raşitizm’ in önüne geçmek adına D vitamininin başlangıcını birinci günden itibaren yani doğum yapar yapmaz D vitaminine başlamanızı önerdi ve D vitaminini ekstra bir bulgunuz olmazsa 1 yaşın sonuna kadar kullanmanız gerekiyor.

‘’Bebekler normalde 1 yaşının sonuna kadar D vitaminini kullanır, D Vitamini bıngıldaktan alakasız bir şekilde verilir. D Vitaminin bıngıldakla alakası yoktur! ‘’

Yenidoğan bebeğinizin doğum sonrasında özellikle 3 sistemle ilgili çok ciddi bir adaptasyon sürecine girmesi gerekiyor. Bu sistemler neler?

-Beslenme ,Boşaltım ,Flora
Bebeğiniz bu 3 sistemle ilgili çok ciddi adımlar atacak bu yüzden bunlarla ilgili yapmanız gereken önerilerde bulunacağız.

• Bebek anne karnındayken herhangi bir mikropla karşılaşmaz tertemiz bir ortamdır ve çıktıktan sonra biliyorsunuz çevremiz bin bir çeşit mikroplarla doludur bu mikropların bazıları vücudumuza zarar verirken bazıları ise bizi korumak için bir yerlerde flora dediğimiz bir çatı oluştururlar.

Dolayısıyla bizi zararlı ya da yararlı bakterileri ayırmanın en iyi yolu anne ve babadır. Eğer yenidoğan bebek ilk bir hafta içerisinde anne veya babasına sık sık cilt cilde temas uygularsa bebek anneden ya da babadan hastalık oluşturmayan bakterilerle kaplanacaktır. Dolayısıyla bebeğiniz o bakteriler tarafından korunacaktır.

‘’Olabildiğince cilt-cilt temas uygulayın.’’Cilt cilde temas sayesinde karşılıklı bazı avantajlar oluşacak;
Bebeğiniz sakinleşecek,
Annenin yaralarının iyileşmesi hızlanacak,
Annenin süt yapımı artacak,
Annenin hormon yapıları artarak hormonları dengeye girecek,
Ve en önemlisi bebek annesinden aldığı yararlı flora bakterilerini arttırarak enfeksiyonlara karşı koruyucu bir kalkana sahip olacak.

YENİDOĞAN BEBEKLERDE İLK HAFTA SAĞLIK DURUMLARI

Eğer ilk bebeğiniz ise bebeğinizin soluk almasıyla ilgili oluşan bazı durumlar sizi korkutacaktır. Bunlardan bir tanesi; bebeğinizi özellikle daha ufak bebeklerde görünmekle beraber belli dönemlerde nefesi azalacaktır hatta duracaktır bunun sonrasında bunu takip eden dönemde ise hızlı nefes alıp verme sayesin de bebeğiniz morarmadan yavaş ve hızlı nefes alıp verme şeklinde bir ritim oluşturacaktır.

Bu durum bebeğinizde bir hastalık olduğunu göstermez sadece sistemlerin yeteri kadar gelişkin olmadığını gösterir büyüdükçe bu durum normale gelmekle beraber şuan ki hali de anormal bir bulgu değildir. Bu durum bebekler uyuduğunda daha sık ortaya çıkar. O yüzden çok paniğe kapılmayın.

Bebeklerde ilk hafta içerisinde gülümseme görebilirsiniz fakat bu gülümsemeler refleks gülümsemelerdir, herhangi bir algıyla alakası yoktur. İlk bir iki ay içerisinde bunlar devam edecektir.

Yenidoğan bebek birinci haftada çok dikkat etmeniz konulardan bir tanesi de bebeğin taraf seçimi ile ilgili yani bebeğiniz doğduğunda simetriktir, her iki eliyle birden refleks yapar her iki eliyle birden atılmaya çalışır, bebeğinizde eğer tek taraf seçim varsa bu olmaması gereken bir durumdur. Doktorunuza bu durumu danışmalısınız.

Bebeğinizin başına destek koymadan kucağınıza almamalısınız. İlk hafta içerisinde bebeğinizde baş kontrolü olmayabilir bu şart değildir. Yenidoğan bebek ilk hafta yalnızca çok parlak renkleri görebilir.
Bebeklerde ateş ölçümü; kulak derecesi veya koltuk altı derecesi kullanarak olmalıdır. Mümkünse gücünüz yetiyorsa kulaktan ölçülmeli.
Koltuk altından ölçmek maddi anlamda da sizi zorlamaz bir yöntemdir. Bebeğinizin iki koltuk altına da dereceleri yerleştirin aralarında 0.5 dereceden fazla fark olmaması lazım. Koltuk altının kuru olmasına
dikkat edin.

Bebeğinizde eğer 37.8 üzerinde yarım saat kırk dakika boyunca ateş varsa bebeğinizde ateş var demektir. Veya tek ölçümle 38 in üzerinde ateşi varsa bebeğin yine ateşi var demektir.
Bebeklerde ateşten şüphelenildiği zaman önce üzeri çıkarılır (tabii ki korunaklı bir ortamda) eğer bebeğinizin ateşi hemen normale dönmüşse sorun yoktur, dönmemişse direkt doktora gidilmelidir.

Yenidoğan bebeklerde ilk bir hafta içerisinde sarılıkta çok önemlidir. Bebekler sarılığı en çok kaka yaparak atar. Yeteri kadar beslenmeyen bebekler genelde sararır dolayısıyla sarılık bebeğinizin yeteri kadar beslenmediğinin ciddi bir bulgusu olabilir ve eğer erken önlem alınmazsa ilk bir hafta 10 gün
içerisinde sarılık olarak devam ederse bebeğinizde kalıcı olarak engellilik oluşturacak bir durum denilen kernikterus a neden olabilir.

YENİDOĞAN BEBEKLERDE İLK HAFTA UYKU

Bebekler ilk hafta boyunca 16 ile 18 saat süreyle uyur. Melatonin denilen hormonun yeteri kadar gece salgılanıp gündüz azalması gibi bir düzenek olmadığı için gecede gündüz uyuduğu kadar uyuyabilir. Dolayısıyla yenidoğan bebek ilk hafta içerisinde gece veya gündüz farkını anlamaz.
Gece gündüz uyuduğu kadar uyur. İlk hafta içerisinde bebeğinizde besle uyut bezini al tekrar besle uyut döngüye dönüşecek.

Yorulmanızı azaltacak bazı teknolojik bebek malzemeleri kullanabilirsiniz. Bunlar neler? Bebek telsizleri, bebeğinizi sallamak için uygun açıda kullanılabilir bebek beşiği vs.

YENİDOĞAN BEBEKLERDE İLK HAFTA YIKAMA

İlk bir hafta içerisinde bebeğimizin yıkanmaması gerekiyor. Göbek kordonunun ıslanmaması gerekiyor. Kordon bildiğiniz gibi anne karnındayken bebeğinizin beslenme ve boşaltım gibi ihtiyaçlarını gideren bir organdı sonrasında ihtiyaç kalmadığı için ilk 10 gün içerisinde kendi kendine kuruyarak dökülecektir fakat bu süreci uzatmamanız için göbek kordonunun sadece kuru ve temiz kalması çok önemli. Kordonu asla bezin içerisinde bırakmamalısınız.

Peki bebeğimiz kirli mi kalacak? Elbette hayır, ilk bir hafta içerisinde bebeğimize sadece sünger banyosu yaptırıyoruz. Bebeğinizi sünger yardımıyla yıkadığınız zaman bebeğinizin teninin pul pul döküldüğünü ve kuruduğunu göreceksiniz bu durumdan korkmayın. Verniks denilen anne
karnındayken bebeklerin hem fazla sıvı kaybını önlemesi için hem de mikroplara karşı bir bariyer oluşturulması için oluşan bir katmandır ve siz yıkadıkça yavaş yavaş soyulacaktır.

YENİDOĞAN BEBEKLERDE İLK HAFTA BEZ DEĞİŞTİRME

İlk hafta içerisinde bez değiştirmelere başlayacaksınız ve bebeğinizin ilk bezlerinde koyu katran gibi yapışkan siyah ve bazen yeşilimsi bir madde bulacaksınız. Bu maddenin adı ‘’mekonyum’’. Mekonyum içerisinde; besin maddeleri, bağırsak epital hücreleri ve mukus denilen yapışkan bir madde var. Bu yenidoğan bebeklerde belli günlere kadar çıkartılmaya devam eder sonrasında bu mekonyum gider ve yerini anne sütü kakası denilen sarı, kokusuz köpüklü olabilen bazen yeşil hale dönebilen bir kaka alacak, bu normal bir döngü.

YENİDOĞAN BEBEKLERDE TIRNAK KESME

Bebeğiniz anne karnında bol miktarda sıvının olduğu bir ortam içerisinde bulunuyor. Bu durum tırnaklarının normale göre biraz daha hızlı uzamasına neden olur ve doğduktan sonra uzamaya devam
eder.

Peki ne zaman tırnak kesilmeli?
Bebeğiniz o tırnaklarla kendini çizmeden kendine zarar vermeden önce ilk fırsatta kesilmeli. Tavsiye olarak bebeğinizi beslerken veya bebeğiniz uyku sırasındayken keserseniz az hareket edeceği için sizin açınızdan çok daha kolay olacaktır.

YENİDOĞAN BEBEKLERDE GAZ SORUNU

Bebeğiniz beslenme sırasında gaz yutmaya başlar. Yavaş yavaş gaz çıkarmayı öğrenin fakat bebeğinizin ilk hafta içerisinde çok ağlaması gaza bağlı değildir. Bebeğiniz ilk hafta içerisinde ağlıyorsa, ağlamasının %99 sebebi yeteri kadar beslenmemektir Dolayısıyla siz gaz çıkarmayı öğrenin
bebeğinizin her beslenme sonrası gazını çıkarmak zorundasınız, yeteri kadar çıkartmazsınız öncelikle huzursuzluk ihtimali artar ikinci aşamada da bebeğinizin aldığı besini geğirirken tamamen boşaltmasına sebep olursunuz ve bebeğinizin kilo almasını engellersiniz. Eğer bebeğiniz gazlı bir bebek ise geçmiş olsun… Bir sonra ki bebeğe kadar yapılacak bir şey yok