Herkes şekerin çok zararlı olduğunu düşünüyor, peki şeker faydalı mı zararlı mı? Şekerin zararları bilindiği gibi artık dillerde, düşman ilan ettiğimiz şekerin faydaları yok mu? Yıllar önce şeker, unla tuzla birlikte üç beyaz ve zehir olarak ilan edildi. Birileri de bu konunun üzerine atladılar ve bundan nemalandılar.

İnsanların da doğal olarak aklı karıştı gerçekten şeker faydalı mı zararlı mı? Bakalım şeker faydalı mı zararlı mı konusunda bilim ne söylüyor?
Kısaca şeker nedir ona bakalım.
Şeker; karbon, oksijen ve hidrojenden oluşan basit bir karbonhidrattır. Belli başlı altı tane şeker var;
Glikoz, fruktoz (meyve şekeri), galaktoz, sükroz (sofra şekeri), laktoz (süt şekeri) ve maltoz.

Tartışmaların ve bugün ki makalemizin konusu günlük hayatta kullandığımız sofra şekeri yani sükroz.
Sükroz molekülü esasen iki ayrı şeker molekülünden oluşuyor. Bu moleküllerden bir tanesi glikoz diğeri ise fruktoz. Şekerin glikoz kısmı metabolizmamızın öncelikli yani primer yakıtı. Nasıl ki arabanız
dizel veya benzinle gidiyor işte bizim metabolizmamızın yakıtı da glikoz. Şekerin fruktoz kısmında ise durum biraz farklı… Fruktoz da bir şeker olmasına rağmen metabolizmamız bunu bir enerji kaynağı olarak kullanamıyor.

Şekerin sindirimi sonucunda kana geçen fruktozun kullanılabilmesi için öncelikle karaciğerde işlenmesi gerekiyor. Fruktoz karacigerimizde karmaşık bir biyokimyasal işlemden geçirilerek; glikoz, depo şeker glikojen, bir yağ olan trigliserid, bir kolesterol cinsi olan VLDL’ye dönüştürülür, bir yan ürün olarakta ürik asit ortaya çıkar.
Şekerin zararlı olabilecek etkilerine fruktoz molekülü neden oluyor.

Fruktozun aşırı kullanımı;
karaciğerde yağlanma yapar, kan şeker ve yağlarının yükselmesine neden olur ve şeker hastalığının oluşumuna katkıda bulunur.
Fruktoz ile ilgili bir diğer gerçek ise; beynimizin fruktoz molekülünü bir şeker olarak tanımamasıdır. Bu nedenle fruktoz tüketimi bir doygunluk ve tatmin sağlamamakta aksine daha fazla yeme arzusu uyandırmaktadır. Bu noktada hemen belirtelim şeker; obezite, karaciğer yağlanması ve şeker hastalığında çok önemli bir faktör olmasına karşın tek faktör değildir.

Şeker günlük hayatta ne kadar kullanılmalı?

Öncelikle bir konuda anlaşalım, insanların hatta bütün canlıların tatlıya karşı zaafı var. Bunun bilimsel açıklaması ise tatlı gıdaların metabolizmamız tarafından ‘kolay enerji’ olarak algılanmasından
kaynaklanıyor. Yani tatlıyı sevmemiz genetiğimize işlenmiş.
Şekerle ilk tanışmamız anne sütünde ki laktoz ile başlar. —- Anne memesindeki mutlu günlerimiz tatlı anne sütüyle birleşince tatlıya olan zaafımızda temelleri atılmış oluyor.–Yıllar içinde mutlu günlerimizde tatlıların ve pastaların yenmesi, çocukluğumuzda uslu olduğumuz
zaman şeker, dondurma veya meşrubatlarla ödüllendirilmemiz tatlı zaafımızı pekiştirmektedir. Tatlıya karşı olan doğal zaafımız; kültürümüzde ki tatlı geleneği ve tahrik edici reklamlarla birlikte çok zaman işin dozunu kaçırıyor.

Birçok insanda düpedüz şeker bağımlılığı gelişebiliyor. Sorun aslında burada başlıyor. Şeker tüketimimiz karaciğerimizin ve metabolizmasının kapasitesini aşmaya başladığında işte zararlı etkiler ortaya çıkmaya başlıyor. Önce makul bir şeker tüketimi nedir ona bakalım. Hesap kolaylığı için bir kesme şekerini ölçü kabul edelim.
Bir kesme şeker ortalama 3 gr olup yaklaşık 12 kaloridir.

Amerikan kalp derneği; erkeklerin günde en fazla 36 gram yani 12 kesme şeker, kadınların ise günde en fazla 25 gram yani 8 kesme şeker ilavesi kullanabileceğini söylemektedir.
Bu kriterler tabii ki biraz afaki… Kişinin yaşını, kilosunu , aktivite düzeyini pek hesaba katmıyor ve biraz gaddar olmakla birlikte ortalama bir fikir veriyor. Hemen belirtelim bu hesaba meyvelerden alınan şeker dahil değildir.

Burada konumuz yalnızca çaya kahveye koyduğumuz veya tatlılardan aldığımız şekerdir. Tabii asıl sorun çayımıza kahvemize koyduğumuz bir iki kesme şeker değil, asıl sorun olan şeker kaynakları kolalı meşrubatlar, gazozlar, hazır meyve suları, enerji içecekleri, yerli
yabancı tatlılar, dondurmalar ve sütlü çikolatalar ve tabii ki fast food olarak tükettiğimiz hamburger ekmeğinde, etinde ve soslarında da çok yüksek oranda şeker var.

Örneğin bir bardak içtiğiniz kolada yaklaşık olarak 10/12 kesme şeker bulunmaktadır, bir dilim baklavada ise 10 kesme şekere muadil şeker vardır. Bir adet hamburgerin içerisinde ise yaklaşık 2 kesme şeker kadar şeker vardır.

Şeker Faydalı mı zararlı mı?

Eğri oturalım doğru konuşalım şeker hayatımızın bir parçası şeker faydalı mı zararlı mı makalemizin ortasında söylediğimiz gibi şeker bizim genetiğimize işlenmiş. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek isterseniz Canan Karatay’ın şekerin vücuda zararları adlı videosunu buradan izleyebilirsiniz. Bütün mesele ölçüyü tutturmak. Gün içerisinde çayınıza kahvenize atmış olduğunuz 3-5 kesme şekerden, arada sırada yediğiniz tatlıdan insana pek bir zarar gelmez. Metabolizmamız bunu halledecek düzeydedir.

Önemli olan metabolizmamızın kapasitesini aşmamaktır. Eğer karaciğer ve metabolizmamızın kapasitesini aşacak düzeyde şeker tüketimi yapılırsa tabii ki zararlı etkiler ortaya çıkacaktır.
Arada bir dostlarınızla yediğiniz tatlılardan kendinizi suçlu hissetmeyin. Ancak gün içerisinde yağlı gıdalar ve asitli bol şekerli meşrubatlar tüketiyorsanız durum gerçekten kötü. Suratla hastalıklara yelken açıyorsunuz demektir. Unutmayın her şeyin fazlası zarar. Şimdi kendinize dönün ve şunu sorun benim hayatımdaki şeker faydalı mı zararlı mı?